Szwajcaria, znana z liberalnego podejścia do wielu aspektów życia społecznego, w ostatnich latach przeszła znaczące zmiany w zakresie polityki narkotykowej. Marihuana, choć wciąż nielegalna na poziomie federalnym, znajduje się w centrum licznych debat, projektów pilotażowych i zmian legislacyjnych. Celem tego artykułu jest przedstawienie aktualnego stanu prawnego dotyczącego sprzedaży, posiadania i uprawy marihuany w Szwajcarii.
Posiadanie marihuany – co jest dozwolone?
Od 2013 roku w Szwajcarii obowiązuje zasada depenalizacji posiadania niewielkiej ilości marihuany na użytek własny. Osoba dorosła, która posiada do 10 gramów suszu konopi (o zawartości THC powyżej 1%), nie jest ścigana karnie, lecz może zostać ukarana mandatem w wysokości 100 franków szwajcarskich.
Ważne jest jednak rozróżnienie pomiędzy posiadaniem a konsumpcją. W przypadku publicznego zażywania marihuany – nawet w małych ilościach – można zostać ukaranym, szczególnie jeśli dojdzie do zakłócenia porządku publicznego. Ponadto osoby niepełnoletnie i kierowcy traktowani są znacznie bardziej surowo – w ich przypadku tolerancja prawna nie obowiązuje.
Sprzedaż marihuany – ograniczona legalność
Sprzedaż marihuany rekreacyjnej (zawierającej THC >1%) pozostaje nielegalna. Jednak od kilku lat w Szwajcarii funkcjonują liczne sklepy oferujące konopie light, czyli produkty zawierające poniżej 1% THC i wyższe stężenie CBD (kannabidiolu). Takie produkty są legalne, jeśli spełniają określone normy jakości i nie są reklamowane jako środek odurzający.
W praktyce więc, konsument może legalnie kupić susz konopny, oleje, haszysz CBD, a nawet papierosy z konopi – pod warunkiem, że zawartość THC nie przekracza wspomnianego progu. Produkty te nie mogą być jednak sprzedawane niepełnoletnim.
Uprawa konopi w Szwajcarii – tylko pod pewnymi warunkami
Uprawa marihuany w Szwajcarii jest legalna tylko wtedy, gdy roślina nie przekracza poziomu 1% THC. Tego typu uprawy są dopuszczone zarówno dla celów przemysłowych (np. tekstylia, kosmetyki), jak i osobistych – jeśli nie służą produkcji substancji psychoaktywnych.
Zupełnie inaczej wygląda sytuacja w przypadku chęci uprawy marihuany o wyższej zawartości THC. Wymaga to specjalnego zezwolenia od Federalnego Biura Zdrowia Publicznego (BAG), które w praktyce wydaje je tylko instytucjom naukowym lub w ramach zatwierdzonych projektów pilotażowych.
Programy pilotażowe – testowanie legalizacji w praktyce
Od 2021 roku rząd szwajcarski rozpoczął wdrażanie programów pilotażowych, które pozwalają wybranym gminom testować kontrolowaną sprzedaż marihuany rekreacyjnej dla dorosłych. Programy te prowadzone są m.in. w Zurychu, Bazylei, Bernie i Lozannie. Celem jest ocena wpływu legalizacji na zdrowie publiczne, przestępczość oraz rynek narkotykowy.
Uczestnicy muszą spełnić rygorystyczne kryteria (pełnoletniość, stałe miejsce zamieszkania, brak uzależnienia), a marihuana pochodzi z kontrolowanych upraw o ściśle określonym składzie chemicznym. Doświadczenia zebrane w ramach tych projektów mają posłużyć jako baza dla potencjalnych ogólnokrajowych reform prawa narkotykowego.
Marihuana medyczna – już legalna
Od sierpnia 2022 roku lekarze w Szwajcarii mogą legalnie przepisywać marihuanę medyczną pacjentom bez konieczności uzyskiwania specjalnego zezwolenia. Marihuana medyczna może być stosowana m.in. w leczeniu przewlekłego bólu, stwardnienia rozsianego czy skutków ubocznych chemioterapii.
Produkty te są dostępne wyłącznie w aptekach, a pacjenci muszą posiadać odpowiednią receptę. Import i produkcja medycznej marihuany są kontrolowane przez państwo, a jej jakość podlega ścisłym regulacjom.
Podsumowanie
Prawo dotyczące marihuany w Szwajcarii wciąż pozostaje złożone, ale wyraźnie zmierza w stronę liberalizacji i regulowanego dostępu. Kluczowe aspekty:
- Rekreacyjna marihuana o THC >1% pozostaje nielegalna, choć posiadanie do 10g nie jest karane.
- Produkty CBD są legalne i powszechnie dostępne.
- Uprawa dozwolona jest tylko dla roślin o niskiej zawartości THC.
- Programy pilotażowe testują legalizację w warunkach kontrolowanych.
- Marihuana medyczna dostępna jest już oficjalnie na receptę.
Dalsze zmiany w przepisach wydają się tylko kwestią czasu – w zależności od wyników trwających programów i społecznej akceptacji dla konopi jako elementu polityki zdrowotnej i społecznej.
Stan prawny na 2025 rok.